Δημοσιεύουμε την εξαιρετική ομιλία που εκφώνησε ο μαρξιστής συγγραφέας και εκδότης της βρετανικής εφημερίδας «Socialist Appeal» Ρομπ Σιούελ, στην πανεθνική συνάντηση της Μαρξιστικής Ομοσπονδίας Φοιτητών στο Λονδίνο. Στην ομιλία αυτή, ο Ρ. Σιούελ αναλύει την εξελισσόμενη καπιταλιστική κρίση αλλά και τις δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία για άμεση βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλης της ανθρωπότητας και αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους κάθε νέος άνθρωπος πρέπει να παλέψει για το ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μέσα από τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Είναι οξύμωρο, το ότι εμείς οι άνθρωποι διαθέτουμε την ικανότητα να φτάσουμε στο πιο απομακρυσμένο μέρος του ηλιακού μας συστήματος, να εφευρίσκουμε ακόμα και «αυτο-οδηγούμενα» αυτοκίνητα, αλλά να φαινόμαστε αδύναμοι να λύσουμε τα βασικά ζητήματα της καθημερινότητας μας. Η επιστήμη παρουσιάζει πραγματικά θαυματουργά επιτεύγματα, αλλά παρ’ όλα αυτά, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε καν τα απαιτούμενα για την επιβίωση του. Έτσι έχει γίνει πλέον καθημερινότητα, άνθρωποι να κοιμούνται στο δρόμο και να υποσιτίζονται, ενώ είναι σχεδόν αδύνατη ακόμα και η αναγκαία παροχή θέσεων εργασίας στους νέους, ώστε να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Από την άλλη πλευρά, δισεκατομμυριούχοι σαν τον υποψήφιο για την αμερικανική Προεδρία Ντόναλντ Τράμπ και οι ζάμπλουτοι μεγιστάνες φίλοι του στο Λονδίνο, αλλά και σε όλη την υφήλιο, έχουν στην κατοχή τους βίλες, πολυτελή διαμερίσματα, πολύτιμες και σπάνιες συλλογές έργων τέχνης, επανδρωμένες θαλαμηγούς, στόλους πολυτελών αυτοκινήτων και ιδιωτικά τζετ για τα ταξίδια τους ανά τον κόσμο. Έχουν διαθέσιμους σοφέρ και υπηρετικό προσωπικό έτοιμο για την εκπλήρωση οποιασδήποτε διαταγής τους, μέρα και νύχτα!
Η συγκέντρωση τόσου πλούτου και τόσης δύναμης σε τόσο λίγα χέρια, έχει γίνει πλέον τρομακτική. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία που δημοσιεύουν κάθε χρόνο διεθνείς οργανισμοί, βλέπουμε ότι το μικρό αυτό ποσοστό των δισεκατομμυριούχων, κατέχει περισσότερο από το συνολικό πλούτο της πλειοψηφίας των ανθρώπων που ζουν στη Γη.
Ενώ αυτοί γευματίζουν σε πολυτελή εστιατόρια, πίνοντας σπάνια και ακριβά κρασιά, ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός εργαζόμενων γονιών μένουν νηστικοί για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Η πλειοψηφία των απλών ανθρώπων είναι πλέον υποχρεωμένοι να εργάζονται εξαντλητικά πολλές ώρες - αν βέβαια είναι αρκετά τυχεροί και έχουν μια δουλειά - μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Καλώς ήρθατε στην κοινωνική πραγματικότητα του 21ου αιώνα…
Άλλα μήπως έτσι είναι η «ανθρώπινη φύση» όπως υποστηρίζουν οι απολογητές του καπιταλισμού; Μήπως στ’ αλήθεια οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να ζουν σε παράγκες ή να αγωνίζονται για να επιβιώσουν στο δρόμο, ενώ χιλιάδες κατοικίες είναι άδειες, αφού προορίζονται μόνο για κερδοσκοπία; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να πεινούν, ενώ οι αγρότες πληρώνονται για να αφήνουν τη γη ακαλλιέργητη; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης;
Γιατί να μην μπορεί να οργανωθεί έτσι η οικονομία, ώστε όλοι να επωφελούνται από τον παραγόμενο πλούτο και όχι μόνο λίγοι προνομιούχοι; Υπάρχουν αρκετοί καταρτισμένοι επιστήμονες γύρω μας, που σίγουρα μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην τεχνική πλευρά αυτού του ζητήματος. Υπάρχει αρκετό ανθρώπινο δυναμικό για το σκοπό αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των «στρατιών» ανέργων, που είναι διαθέσιμοι να εργαστούν προς όφελος της πλειοψηφίας.
Για παράδειγμα, το να χτιστούν αρκετά σπίτια για να ζήσουν οι άνθρωποι, αντικειμενικά θα έπρεπε να είναι ένα πολύ απλό ζήτημα. Αλλά σήμερα δεν είναι ένα τέτοιο, γιατί οι κατασκευαστικές εταιρείες είναι στυγνοί κερδοσκόποι επιχειρηματίες. Αν δεν πρόκειται να αποκομίσουν μεγάλο κέρδος, δεν πρόκειται να χτίσουν σπίτια για εκείνους που τα έχουν ανάγκη. Το μόνο που κινητοποιεί την επιχειρηματική τους δραστηριότητα είναι το κέρδος. Κανένα κέρδος; Τότε και κανένα σπίτι!
Καπιταλιστές που παράγουν ή παράσιτα;
Ας ρίξουμε μια ματιά σ' ένα ενδεικτικό παράδειγμα, στον δισεκατομμυριούχο Γουώρεν Μπάφετ. Η επιχείρηση του έχει ένα κεφάλαιο ύψους 67 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επενδύσει σε «εξαγορές» εταιρειών. Ό ίδιος παρομοίασε αυτή τη δραστηριότητα σαν ένα «κυνήγι ελεφάντων» (ένα χόμπι που λίγοι από εμάς γνωρίζουν κάτι γι αυτό).
Ο κ. Μπάφετ κατάφερε να μετατρέψει μια προβληματική εταιρεία κλωστοϋφαντουργίας στον μεγαλύτερο όμιλο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την κεφαλαιοποίησή του στις αγορές σήμερα να ανέρχεται σε $345 δις. Πώς κατάφερε ένας μόνο άνθρωπος να αποκομίσει τόσο μεγάλα κέρδη «ψαρεύοντας» τόσο πολλές επιχειρήσεις, με τόσο διαφορετικά και αντικρουόμενα συμφέροντα; Οι παλαιότεροι καπιταλιστές, όπου όχι μόνο κατείχαν, αλλά και διαχειρίζονταν τις επιχειρήσεις μόνοι τους, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα άνθρωποι σαν τον Μπάφετ προσλαμβάνουν στη θέση τους μάνατζερ για να εργαστούν αντί γι' αυτούς.
Μέσα από τέτοιου μεγέθους συμφωνίες και συγχωνεύσεις όπως αυτές που πραγματοποιούνται από τα συμφέροντα του Μπάφετ, με μια προσεκτικότερη ματιά παρατηρεί κανείς ότι δεν παράγεται πραγματικός πλούτος στην οικονομία. Στη σημερινή βαθιά, δομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, οι καπιταλιστές ανά τον κόσμο έχουν μετατραπεί σε διαχειριστές κεφαλαίων, καιροσκόπους «κυνηγούς» νομισμάτων και χρυσού και σε επενδυτικούς «καρχαρίες», που κερδοσκοπούν στις πλάτες των εργαζομένων, μη αναπτύσσοντας την παραγωγή. Όπως εύστοχα οι ίδιοι περιγράφουν «ζούμε σε μια εποχή, στην οποία επιβραβεύουμε τους εαυτούς μας με τα χρήματα των άλλων ανθρώπων». Δυστυχώς η εργασία των εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζόμενων από κάθε ήπειρο, χρησιμοποιείται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του καθενός από αυτά τα παράσιτα.
Η υπερπαραγωγή
Υπάρχει όμως ένα σοβαρό ζήτημα: Οι ίδιοι οι καπιταλιστές δεν μπορούν να καταναλώσουν μόνοι τους τον αυξανόμενο σωρό του πλούτου τους, όσο βαθιά και αν βουτηχτούν στο χαβιάρι και τη σαμπάνια, όσα πολυτελή σπίτια και αυτοκίνητα κι αν αγοράσουν. Παρ' όλα αυτά ένα μεγάλο ποσοστό των χρημάτων τους ξαναεπενδύονται για να κερδίσουν ακόμα περισσότερα χρήματα. Μέσα από την εργασία των άλλων έχουν αποκτήσει πλούτη πέρα από τα πιο τρελά όνειρα του καθενός και παίρνουν όλες τις κορυφαίες θέσεις στο κράτος και την πολιτική. Είναι η κορυφή του 1% της κοινωνίας, είναι μέλη της ανώτερης κοινωνικής τάξης.
Χαρακτηριστικά, ο μέσος διευθύνων σύμβουλος των ΗΠΑ αμείφθηκε 295,9 φορές περισσότερο από ένα τυπικό εργαζόμενο το 2013, ενώ στην Βρετανία, οι αμοιβές των κορυφαίων εργοδοτών έφτασαν σχεδόν τα 5 εκατομμύρια λίρες, 183 φορές υψηλότερες, δηλαδή από των εργαζομένων. Αυτές είναι οι αναπόφευκτες ανισότητες του καπιταλιστικού συστήματος. Οι νόμοι που διέπουν το σύστημα λειτουργούν, όπως εξηγούσε και ο Μάρξ, μέσα από την αναρχία της αγοράς. Αυτοί οι νόμοι, λειτουργούν πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας, αναπαράγωντας αυτές τις ανισότητες και τελικά γεννώντας την καπιταλιστική κρίση. Η κρίση λοιπόν, δεν αποτελεί εξαίρεση μέσα στον καπιταλισμό αλλά αποτελεί εγγενές στοιχείο του.
Η κύρια αντίφαση είναι ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί να αγοράσει τον πλούτο που παράγει, δημιουργείται το φαινόμενο της υπερπαραγωγής, δηλαδή της συσσώρευσης εμπορευμάτων που δεν μπορούν να διατεθούν, αφού η αγοραστική ικανότητα της πλειοψηφίας της κοινωνίας έχει καταρρακωθεί. Το πρόβλημα αυτό, μπορεί προσωρινά να αμβλυνθεί σε περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης μέσω κάποιων παροχών προς τους εργαζόμενους, αλλά αυτές οι παροχές φτάνουν στα όριά τους μέσα στο παιχνίδι της κερδοσκοπίας. Έτσι συμβαίνει το εξής οξύμωρο: η παραγωγή αγαθών αυξάνεται με σκοπό το κέρδος, αλλά ταυτόχρονα μειώνονται οι μισθοί και έτσι η αγοραστική ικανότητα συρρικνώνεται. Το γεγονός αυτό είναι που γεννά κρίσεις σαν τη σημερινή.
Η τεχνολογία θα μπορούσε να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της εργασίας και να εργάζεται όλο και λιγότερες ώρες με τη συνδρομή της επιστήμης. Οι προδιαγραφές υπάρχουν, το ίδιο το σύστημα τις έχει δημιουργήσει, αλλά για να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της ανθρωπότητας θα πρέπει η πλειοψηφία των μέσων παραγωγής να κοινωνικοποιηθούν και στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας να εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι την απληστία του κεφαλαίου. Τα αποθέματα του έξτρα πλούτου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα ανέργεσης κατοικιών, να εξασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους με παροχή ελεύθερου ηλεκτρισμού, ελεύθερες μετακινήσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, περισσότερα σχολεία και νοσοκομεία, δωρεάν εκπαίδευση και υποτροφίες για όσους επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο.
Για μια δημοκρατικά και ορθολογικά σχεδιασμένη οικονομία
Η ρωσική οικονομία μετά την επανάσταση του 1917, παρά το τερατώδες γραφειοκρατικό καθεστώς του Σταλινισμού, έδωσε μια γεύση από τις κολοσσιαίες δυνατότητες μίας εθνικοποιημένης και σχεδιασμένης οικονομίας. Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία 1958-1968, 100 εκατομμύρια σπίτια χτίστηκαν στη Ρωσία, περισσότερα από ότι σε όλη τη δυτική Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ μαζί. Φανταστείτε μαζί με τις δημοκρατικές παραδόσεις των εργαζόμενων και το υψηλό επίπεδο του πολιτισμού και της τεχνικής σήμερα, τί θα μπορούσε να επιτευχθεί σε μια σύγχρονη αναπτυγμένη οικονομία.
Αυτό φυσικά παρουσιάζεται από το σύνολο της αστικής τάξης και των λακέδων της σαν μια ουτοπία. Είναι αλήθεια, ότι υπό τον καπιταλισμό η ανθρώπινη δημιουργικότητα φθείρεται, όλα αυτά τα υπέροχα επιτεύγματα έρχονται σε αντίθεση με όλη την ιδέα της παραγωγής με σκοπό το κέρδος. Γιατί λοιπόν να μή ξεφορτωθούμε το κίνητρο του κέρδους;
Η χρήση του αυτοματισμού και του ελεύθερου χρόνου θα μπορούσε να παρέχει στους ανθρώπους την ευκαιρία να αναπτύξουν τους εαυτούς τους στο έπακρο. Για πρώτη φορά, θα έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι την ελευθερία να αποφασίζουν για τη λειτουργία της βιομηχανίας, της οικονομίας και ολόκληρης της κοινωνίας.
Αλλά οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να κυβερνούν την κοινωνία, λένε οι απολογητές του συστήματος. Γιατί όχι απαντάμε; Οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που κάνουν όλη τη δουλειά. Οι εργαζόμενοι θα σου πουν ακριβώς πώς να λειτουργήσεις στο χώρο εργασίας τους και σίγουρα μπορούν να τον λειτουργήσουν πολύ καλύτερα από τα τωρινά αφεντικά τους.
Σε μια σχεδιασμένη οικονομία, η ανεργία θα εξαλειφόταν και ο καθένας θα είχε έναν αξιοπρεπή μισθό και συνεπώς μια αξιοπρεπή διαβίωση. Επιπλέον, η κολοσσιαία σπατάλη παραγωγικών δυνάμεων και κεφαλαίου θα μηδενιζόταν. Σήμερα για παράδειγμα, οι δαπάνες για στρατιωτικό εξοπλισμό είναι μια μαζική πληγή για την κοινωνία. Οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις σκοπεύουν να δαπανήσουν 1 τρις δολάρια σε όπλα μαζικής καταστροφής, τις επόμενες δεκαετίες. Θα ήταν φυσικά ωφελιμότερο για την ανθρωπότητα να μετατραπούν τα εργοστάσια που παράγουν βόμβες σε εργοστάσια παραγωγής κοινωνικά χρήσιμων αγαθών που θα αύξαναν το βιοτικό επίπεδο.
Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του
«Οι δημοκρατίες μας όλο και καταλαμβάνονται από μία άρχουσα τάξη που επιδιώκει να διαιωνίσει τα προνόμια της», ομολόγησε ο Steve Hilton, ένας γνωστός αστός πολιτικός αρχηγός των Συντηρητικών. Ανεξάρτητα από το ποιός είναι στον πρωθυπουργικό θώκο, οι ίδιοι άνθρωποι είναι στην εξουσία.
Είναι μία δημοκρατία μόνο κατ' όνομα, που λειτουργεί για λογαριασμό μίας μικρής ελίτ. Ουσιαστικά, στη θέση αυτής της δικτακτορίας των τραπεζιτών και καπιταλιστών, θα πρέπει να εδραιωθεί η πραγματική δημοκρατία των εργαζόμενων ανθρώπων, σε μια κοινωνία που θα διευθύνεται από ανθρώπους που εργάζονται για τους ανθρώπους που εργάζονται.
Όλη η οικονομία θα πρέπει να λειτουργεί σε σχεδιασμένη βάση, αντί να αφεθεί στις ιδιοτροπίες των τυφλών δυνάμεων της σημερινής καπιταλιστικής αγοράς. Φυσικά, αυτός ο σχεδιασμός δεν θα έρχεται από τα πάνω με τις προσταγές μη εκλεγμένων στελεχών, αλλά με τη δημοκρατική συμμετοχή της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Οι βασικοί μοχλοί της οικονομίας – οι τράπεζες και οι μεγάλες επιχειρήσεις – θα πρέπει να κοινωνικοποιηθούν χωρίς αποζημίωση και να λειτουργήσουν δημοκρατικά κάτω από τον έλεγχο και τη διαχείριση των εργατών. Έτσι, η εξουσία θα είναι στα χέρια των απλών ανθρώπων. Αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για τον δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας και τελικά της ανάπτυξης της ίδιας της ζωής μας στο έπακρο.
Η τέχνη και ο πολιτισμός, που σήμερα είναι προνόμια μιας μειοψηφίας θα είναι πλέον προσβάσιμα και για το λαό. Καθώς λοιπόν η οικονομία θα είναι στα χέρια της κοινωνίας και τα τελευταία υπολείμματα του καπιταλισμού θα εξαλείφονται, η οικονομία θα βασίζεται στην αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητες του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια αταξική κοινωνία βασισμένη στην αλληλεγγύη και την αρμονική ικανοποίηση των αναγκών του καθενός. Οι αθλιότητες του καπιταλισμού μπορούν τελικά να πεταχτούν στον κάλαθο των αχρήστων της ιστορίας για ένα νέο μέλλον με ειρήνη και ευημερία για όλους.
Εμπρός λοιπόν, οργανώσου μαζί μας σ΄ αυτή τη μάχη για τον σοσιαλισμό!
Από την άλλη πλευρά, δισεκατομμυριούχοι σαν τον υποψήφιο για την αμερικανική Προεδρία Ντόναλντ Τράμπ και οι ζάμπλουτοι μεγιστάνες φίλοι του στο Λονδίνο, αλλά και σε όλη την υφήλιο, έχουν στην κατοχή τους βίλες, πολυτελή διαμερίσματα, πολύτιμες και σπάνιες συλλογές έργων τέχνης, επανδρωμένες θαλαμηγούς, στόλους πολυτελών αυτοκινήτων και ιδιωτικά τζετ για τα ταξίδια τους ανά τον κόσμο. Έχουν διαθέσιμους σοφέρ και υπηρετικό προσωπικό έτοιμο για την εκπλήρωση οποιασδήποτε διαταγής τους, μέρα και νύχτα!
Η συγκέντρωση τόσου πλούτου και τόσης δύναμης σε τόσο λίγα χέρια, έχει γίνει πλέον τρομακτική. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία που δημοσιεύουν κάθε χρόνο διεθνείς οργανισμοί, βλέπουμε ότι το μικρό αυτό ποσοστό των δισεκατομμυριούχων, κατέχει περισσότερο από το συνολικό πλούτο της πλειοψηφίας των ανθρώπων που ζουν στη Γη.
Ενώ αυτοί γευματίζουν σε πολυτελή εστιατόρια, πίνοντας σπάνια και ακριβά κρασιά, ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός εργαζόμενων γονιών μένουν νηστικοί για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Η πλειοψηφία των απλών ανθρώπων είναι πλέον υποχρεωμένοι να εργάζονται εξαντλητικά πολλές ώρες - αν βέβαια είναι αρκετά τυχεροί και έχουν μια δουλειά - μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Καλώς ήρθατε στην κοινωνική πραγματικότητα του 21ου αιώνα…
Άλλα μήπως έτσι είναι η «ανθρώπινη φύση» όπως υποστηρίζουν οι απολογητές του καπιταλισμού; Μήπως στ’ αλήθεια οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να ζουν σε παράγκες ή να αγωνίζονται για να επιβιώσουν στο δρόμο, ενώ χιλιάδες κατοικίες είναι άδειες, αφού προορίζονται μόνο για κερδοσκοπία; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι βλέπουμε ανθρώπους να πεινούν, ενώ οι αγρότες πληρώνονται για να αφήνουν τη γη ακαλλιέργητη; Οφείλεται στην «ανθρώπινη φύση» το ότι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης;
Γιατί να μην μπορεί να οργανωθεί έτσι η οικονομία, ώστε όλοι να επωφελούνται από τον παραγόμενο πλούτο και όχι μόνο λίγοι προνομιούχοι; Υπάρχουν αρκετοί καταρτισμένοι επιστήμονες γύρω μας, που σίγουρα μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στην τεχνική πλευρά αυτού του ζητήματος. Υπάρχει αρκετό ανθρώπινο δυναμικό για το σκοπό αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των «στρατιών» ανέργων, που είναι διαθέσιμοι να εργαστούν προς όφελος της πλειοψηφίας.
Για παράδειγμα, το να χτιστούν αρκετά σπίτια για να ζήσουν οι άνθρωποι, αντικειμενικά θα έπρεπε να είναι ένα πολύ απλό ζήτημα. Αλλά σήμερα δεν είναι ένα τέτοιο, γιατί οι κατασκευαστικές εταιρείες είναι στυγνοί κερδοσκόποι επιχειρηματίες. Αν δεν πρόκειται να αποκομίσουν μεγάλο κέρδος, δεν πρόκειται να χτίσουν σπίτια για εκείνους που τα έχουν ανάγκη. Το μόνο που κινητοποιεί την επιχειρηματική τους δραστηριότητα είναι το κέρδος. Κανένα κέρδος; Τότε και κανένα σπίτι!
Καπιταλιστές που παράγουν ή παράσιτα;
Ας ρίξουμε μια ματιά σ' ένα ενδεικτικό παράδειγμα, στον δισεκατομμυριούχο Γουώρεν Μπάφετ. Η επιχείρηση του έχει ένα κεφάλαιο ύψους 67 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επενδύσει σε «εξαγορές» εταιρειών. Ό ίδιος παρομοίασε αυτή τη δραστηριότητα σαν ένα «κυνήγι ελεφάντων» (ένα χόμπι που λίγοι από εμάς γνωρίζουν κάτι γι αυτό).
Ο κ. Μπάφετ κατάφερε να μετατρέψει μια προβληματική εταιρεία κλωστοϋφαντουργίας στον μεγαλύτερο όμιλο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την κεφαλαιοποίησή του στις αγορές σήμερα να ανέρχεται σε $345 δις. Πώς κατάφερε ένας μόνο άνθρωπος να αποκομίσει τόσο μεγάλα κέρδη «ψαρεύοντας» τόσο πολλές επιχειρήσεις, με τόσο διαφορετικά και αντικρουόμενα συμφέροντα; Οι παλαιότεροι καπιταλιστές, όπου όχι μόνο κατείχαν, αλλά και διαχειρίζονταν τις επιχειρήσεις μόνοι τους, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα άνθρωποι σαν τον Μπάφετ προσλαμβάνουν στη θέση τους μάνατζερ για να εργαστούν αντί γι' αυτούς.
Μέσα από τέτοιου μεγέθους συμφωνίες και συγχωνεύσεις όπως αυτές που πραγματοποιούνται από τα συμφέροντα του Μπάφετ, με μια προσεκτικότερη ματιά παρατηρεί κανείς ότι δεν παράγεται πραγματικός πλούτος στην οικονομία. Στη σημερινή βαθιά, δομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, οι καπιταλιστές ανά τον κόσμο έχουν μετατραπεί σε διαχειριστές κεφαλαίων, καιροσκόπους «κυνηγούς» νομισμάτων και χρυσού και σε επενδυτικούς «καρχαρίες», που κερδοσκοπούν στις πλάτες των εργαζομένων, μη αναπτύσσοντας την παραγωγή. Όπως εύστοχα οι ίδιοι περιγράφουν «ζούμε σε μια εποχή, στην οποία επιβραβεύουμε τους εαυτούς μας με τα χρήματα των άλλων ανθρώπων». Δυστυχώς η εργασία των εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζόμενων από κάθε ήπειρο, χρησιμοποιείται για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του καθενός από αυτά τα παράσιτα.
Η υπερπαραγωγή
Υπάρχει όμως ένα σοβαρό ζήτημα: Οι ίδιοι οι καπιταλιστές δεν μπορούν να καταναλώσουν μόνοι τους τον αυξανόμενο σωρό του πλούτου τους, όσο βαθιά και αν βουτηχτούν στο χαβιάρι και τη σαμπάνια, όσα πολυτελή σπίτια και αυτοκίνητα κι αν αγοράσουν. Παρ' όλα αυτά ένα μεγάλο ποσοστό των χρημάτων τους ξαναεπενδύονται για να κερδίσουν ακόμα περισσότερα χρήματα. Μέσα από την εργασία των άλλων έχουν αποκτήσει πλούτη πέρα από τα πιο τρελά όνειρα του καθενός και παίρνουν όλες τις κορυφαίες θέσεις στο κράτος και την πολιτική. Είναι η κορυφή του 1% της κοινωνίας, είναι μέλη της ανώτερης κοινωνικής τάξης.
Χαρακτηριστικά, ο μέσος διευθύνων σύμβουλος των ΗΠΑ αμείφθηκε 295,9 φορές περισσότερο από ένα τυπικό εργαζόμενο το 2013, ενώ στην Βρετανία, οι αμοιβές των κορυφαίων εργοδοτών έφτασαν σχεδόν τα 5 εκατομμύρια λίρες, 183 φορές υψηλότερες, δηλαδή από των εργαζομένων. Αυτές είναι οι αναπόφευκτες ανισότητες του καπιταλιστικού συστήματος. Οι νόμοι που διέπουν το σύστημα λειτουργούν, όπως εξηγούσε και ο Μάρξ, μέσα από την αναρχία της αγοράς. Αυτοί οι νόμοι, λειτουργούν πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας, αναπαράγωντας αυτές τις ανισότητες και τελικά γεννώντας την καπιταλιστική κρίση. Η κρίση λοιπόν, δεν αποτελεί εξαίρεση μέσα στον καπιταλισμό αλλά αποτελεί εγγενές στοιχείο του.
Η κύρια αντίφαση είναι ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί να αγοράσει τον πλούτο που παράγει, δημιουργείται το φαινόμενο της υπερπαραγωγής, δηλαδή της συσσώρευσης εμπορευμάτων που δεν μπορούν να διατεθούν, αφού η αγοραστική ικανότητα της πλειοψηφίας της κοινωνίας έχει καταρρακωθεί. Το πρόβλημα αυτό, μπορεί προσωρινά να αμβλυνθεί σε περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης μέσω κάποιων παροχών προς τους εργαζόμενους, αλλά αυτές οι παροχές φτάνουν στα όριά τους μέσα στο παιχνίδι της κερδοσκοπίας. Έτσι συμβαίνει το εξής οξύμωρο: η παραγωγή αγαθών αυξάνεται με σκοπό το κέρδος, αλλά ταυτόχρονα μειώνονται οι μισθοί και έτσι η αγοραστική ικανότητα συρρικνώνεται. Το γεγονός αυτό είναι που γεννά κρίσεις σαν τη σημερινή.
Η τεχνολογία θα μπορούσε να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα δεσμά της εργασίας και να εργάζεται όλο και λιγότερες ώρες με τη συνδρομή της επιστήμης. Οι προδιαγραφές υπάρχουν, το ίδιο το σύστημα τις έχει δημιουργήσει, αλλά για να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της ανθρωπότητας θα πρέπει η πλειοψηφία των μέσων παραγωγής να κοινωνικοποιηθούν και στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας να εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι την απληστία του κεφαλαίου. Τα αποθέματα του έξτρα πλούτου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα ανέργεσης κατοικιών, να εξασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους με παροχή ελεύθερου ηλεκτρισμού, ελεύθερες μετακινήσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, περισσότερα σχολεία και νοσοκομεία, δωρεάν εκπαίδευση και υποτροφίες για όσους επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο.
Για μια δημοκρατικά και ορθολογικά σχεδιασμένη οικονομία
Η ρωσική οικονομία μετά την επανάσταση του 1917, παρά το τερατώδες γραφειοκρατικό καθεστώς του Σταλινισμού, έδωσε μια γεύση από τις κολοσσιαίες δυνατότητες μίας εθνικοποιημένης και σχεδιασμένης οικονομίας. Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία 1958-1968, 100 εκατομμύρια σπίτια χτίστηκαν στη Ρωσία, περισσότερα από ότι σε όλη τη δυτική Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ μαζί. Φανταστείτε μαζί με τις δημοκρατικές παραδόσεις των εργαζόμενων και το υψηλό επίπεδο του πολιτισμού και της τεχνικής σήμερα, τί θα μπορούσε να επιτευχθεί σε μια σύγχρονη αναπτυγμένη οικονομία.
Αυτό φυσικά παρουσιάζεται από το σύνολο της αστικής τάξης και των λακέδων της σαν μια ουτοπία. Είναι αλήθεια, ότι υπό τον καπιταλισμό η ανθρώπινη δημιουργικότητα φθείρεται, όλα αυτά τα υπέροχα επιτεύγματα έρχονται σε αντίθεση με όλη την ιδέα της παραγωγής με σκοπό το κέρδος. Γιατί λοιπόν να μή ξεφορτωθούμε το κίνητρο του κέρδους;
Η χρήση του αυτοματισμού και του ελεύθερου χρόνου θα μπορούσε να παρέχει στους ανθρώπους την ευκαιρία να αναπτύξουν τους εαυτούς τους στο έπακρο. Για πρώτη φορά, θα έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι την ελευθερία να αποφασίζουν για τη λειτουργία της βιομηχανίας, της οικονομίας και ολόκληρης της κοινωνίας.
Αλλά οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να κυβερνούν την κοινωνία, λένε οι απολογητές του συστήματος. Γιατί όχι απαντάμε; Οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που κάνουν όλη τη δουλειά. Οι εργαζόμενοι θα σου πουν ακριβώς πώς να λειτουργήσεις στο χώρο εργασίας τους και σίγουρα μπορούν να τον λειτουργήσουν πολύ καλύτερα από τα τωρινά αφεντικά τους.
Σε μια σχεδιασμένη οικονομία, η ανεργία θα εξαλειφόταν και ο καθένας θα είχε έναν αξιοπρεπή μισθό και συνεπώς μια αξιοπρεπή διαβίωση. Επιπλέον, η κολοσσιαία σπατάλη παραγωγικών δυνάμεων και κεφαλαίου θα μηδενιζόταν. Σήμερα για παράδειγμα, οι δαπάνες για στρατιωτικό εξοπλισμό είναι μια μαζική πληγή για την κοινωνία. Οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις σκοπεύουν να δαπανήσουν 1 τρις δολάρια σε όπλα μαζικής καταστροφής, τις επόμενες δεκαετίες. Θα ήταν φυσικά ωφελιμότερο για την ανθρωπότητα να μετατραπούν τα εργοστάσια που παράγουν βόμβες σε εργοστάσια παραγωγής κοινωνικά χρήσιμων αγαθών που θα αύξαναν το βιοτικό επίπεδο.
Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του
«Οι δημοκρατίες μας όλο και καταλαμβάνονται από μία άρχουσα τάξη που επιδιώκει να διαιωνίσει τα προνόμια της», ομολόγησε ο Steve Hilton, ένας γνωστός αστός πολιτικός αρχηγός των Συντηρητικών. Ανεξάρτητα από το ποιός είναι στον πρωθυπουργικό θώκο, οι ίδιοι άνθρωποι είναι στην εξουσία.
Είναι μία δημοκρατία μόνο κατ' όνομα, που λειτουργεί για λογαριασμό μίας μικρής ελίτ. Ουσιαστικά, στη θέση αυτής της δικτακτορίας των τραπεζιτών και καπιταλιστών, θα πρέπει να εδραιωθεί η πραγματική δημοκρατία των εργαζόμενων ανθρώπων, σε μια κοινωνία που θα διευθύνεται από ανθρώπους που εργάζονται για τους ανθρώπους που εργάζονται.
Όλη η οικονομία θα πρέπει να λειτουργεί σε σχεδιασμένη βάση, αντί να αφεθεί στις ιδιοτροπίες των τυφλών δυνάμεων της σημερινής καπιταλιστικής αγοράς. Φυσικά, αυτός ο σχεδιασμός δεν θα έρχεται από τα πάνω με τις προσταγές μη εκλεγμένων στελεχών, αλλά με τη δημοκρατική συμμετοχή της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Οι βασικοί μοχλοί της οικονομίας – οι τράπεζες και οι μεγάλες επιχειρήσεις – θα πρέπει να κοινωνικοποιηθούν χωρίς αποζημίωση και να λειτουργήσουν δημοκρατικά κάτω από τον έλεγχο και τη διαχείριση των εργατών. Έτσι, η εξουσία θα είναι στα χέρια των απλών ανθρώπων. Αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για τον δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας και τελικά της ανάπτυξης της ίδιας της ζωής μας στο έπακρο.
Η τέχνη και ο πολιτισμός, που σήμερα είναι προνόμια μιας μειοψηφίας θα είναι πλέον προσβάσιμα και για το λαό. Καθώς λοιπόν η οικονομία θα είναι στα χέρια της κοινωνίας και τα τελευταία υπολείμματα του καπιταλισμού θα εξαλείφονται, η οικονομία θα βασίζεται στην αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητες του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια αταξική κοινωνία βασισμένη στην αλληλεγγύη και την αρμονική ικανοποίηση των αναγκών του καθενός. Οι αθλιότητες του καπιταλισμού μπορούν τελικά να πεταχτούν στον κάλαθο των αχρήστων της ιστορίας για ένα νέο μέλλον με ειρήνη και ευημερία για όλους.
Εμπρός λοιπόν, οργανώσου μαζί μας σ΄ αυτή τη μάχη για τον σοσιαλισμό!